Polska ustawa chroniąca sygnalistów coraz bliżej
Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa to akt prawny, wdrażający unijną Dyrektywę o sygnalistach[1], której termin wdrożenia upływa 17 grudnia 2021 r. Poniżej przedstawiliśmy najważniejsze kwestie związane z tą regulacją.
Sygnalista to demaskator, który ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa, uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Jest to przede wszystkim pracownik (nawet, gdy jego stosunek pracy już ustał lub jeszcze nie został nawiązany lub gdy świadczy pracę na podstawie innego stosunku prawnego niż umowa o pracę), przedsiębiorca, wspólnik/akcjonariusz czy też członek organu osoby prawnej.
- Czy każdy sygnalista jest objęty ochroną prawną?
Co do zasady tak. Ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa przewiduje szereg środków mających na celu ochronę sygnalistów. Dzięki temu takim osobom zapewnione jest poczucie bezpieczeństwa, że są chronione przed działaniami odwetowymi ze strony pracodawcy lub współpracowników.
- Jakie rodzaje zgłoszeń przewiduje Ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa?
Ustawodawca krajowy, w ślad za prawodawcą unijnym, przewidział 3 rodzaje zgłoszeń:
– zgłoszenia wewnętrzne,
– zgłoszenia zewnętrzne,
– ujawnienia publiczne.
- Czy wszystkie podmioty objęte zakresem Ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa będą musiały przyjąć regulamin zgłoszeń wewnętrznych z dniem wejścia w życie ww. regulacji?
Nie. Obowiązek wdrożenia regulaminu dokonywania zgłoszeń wewnętrznych zmaterializuje się z dniem wejścia w życie Ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa w stosunku do podmiotów zatrudniających co najmniej 250 pracowników. Mniejsze podmioty (50 – 249 pracowników) będą miały czas na przyjęcie regulaminu do 17 grudnia 2023 r.
- Czy brak ustanowienia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych albo przyjęcie wybrakowanego regulaminu jest obwarowany sankcją karną?
Tak. Podmioty obowiązane, które nie ustanowią wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych albo przyjmą procedurę niezawierającą wszystkich ustawowo wymaganych elementów będą podlegały grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 3.
- Kto będzie adresatem zgłoszeń zewnętrznych?
Zgłoszenia zewnętrzne będą mogły być kierowane do:
– Rzecznika Praw Obywatelskich lub
– Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów – w zakresie zgłoszeń dot. zasad konkurencji i ochrony konsumentów lub
– organów administracji publicznej, które ustanowiły procedury przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych o naruszeniach prawa w dziedzinach należących do zakresu ich działania.
- W jakiej formie będzie można złożyć zgłoszenia zewnętrzne?
Zgłoszenia zewnętrzne będą mogły zostać dokonane: (i) ustnie (telefonicznie za pomocą nagrywanej infolinii lub podczas bezpośredniego spotkania zorganizowanego na wniosek zgłaszającego) lub (ii) w postaci papierowej/elektronicznej (na wskazany adres korespondencyjny/adres poczty elektronicznej). Dodatkowo, obsługa zgłoszeń zewnętrznych może odbywać się w systemie teleinformatycznym RPO lub organu publicznego, z wykorzystaniem wzoru zgłoszenia elektronicznego udostępnionego przez ww. organy.
- Jakie warunki należy spełnić, żeby podlegać ochronie prawnej, dokonując ujawnienia publicznego?
W celu skorzystania z ochrony prawnej przy ujawnieniu publicznym, konieczne jest:
– uprzednie dokonanie zgłoszenia wewnętrznego i zewnętrznego oraz niepodjęcie przez pracodawcę oraz organ publiczny odpowiednich działań następczych lub nieprzekazanie zgłaszającemu informacji zwrotnej lub
– dokonanie tylko zgłoszenia zewnętrznego oraz niepodjęcie przez organ publiczny odpowiednich działań lub nieprzekazanie zgłaszającemu informacji zwrotnej.
[1] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.
Zadaj pytanie naszym doradcom
Piotr Wojnar
Adwokat / Partner zarządzający
+48 22 420 59 59
piotr.wojnar@actlegal-bsww.com
Łukasz Świątek
Adwokat / Starszy prawnik
+48 22 420 59 59
lukasz.swiatek@actlegal-bsww.com
Katarzyna Krzykwa
Aplikant adwokacki / Prawnik
+48 22 420 59 59
katarzyna.krzykwa@actlegal-bsww.com