act legal covers all major European business centres.
Warsaw | Amsterdam | Bratislava | Bucharest | Budapest | Frankfurt | Milan | Prague | Vienna
meet us at www.actlegal.com

x
x

actlegal.com

Postępowanie o zatwierdzenie układu – szkolenie online

Kancelaria act BSWW legal & tax wraz z MMC Polska serdecznie zaprasza na szkolenie online, które odbędzie się 25 listopada o godzinie 9:30.

Nasi eksperci Marek Miszkiel, Partner oraz Co-Head of Bankruptcy and Restructuring Practice oraz Mariusz Grochowski, LL.M., Starszy prawnik, przybliżą kluczowe zagadnienia dotyczące postępowania o zatwierdzenie układu.

Program wydarzenia:

Blok I

Podstawowe zasady postępowania o zatwierdzenie układu.

– Postępowanie o zatwierdzenie układu – informacje ogólne

– Pozycja dłużnika – kto i na jakiej podstawie może wszcząć postępowanie o zatwierdzenie układu

– Nadzorca układu i jego rola w postępowaniu

– Pozycja wierzyciela w postępowaniu

– Czym jest układ i w jaki sposób jest przyjmowany

– Skutki układu – w jaki sposób układ może pomóc przedsiębiorcy w kryzysie

– Terminy w postępowaniu

– Rola sądu w postępowaniu o zatwierdzenie układu

Blok II

Obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego – zalety i ryzyka ze szczególnym uwzględnieniem stosunku najmu.

– Obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego – informacje ogólne

– Skutki obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego

– Wpływ obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego na egzekucję

– Wpływ obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego na możliwość wypowiadania umów, ze szczególnym uwzględnieniem umów najmu

– Terminy związane z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego,

– Pozycja wierzyciela

Blok III

Zakończenie postępowania o zatwierdzenie układu. Co dalej?

– Brak przyjęcia układu – skutki, sposób zakończenia postępowania

– Zatwierdzenie układu – przejście do fazy wykonywania układu

– Zasady wykonywania układu

– Rola nadzorcy układu

– Niewykonywanie układu – droga do jego uchylenia

Kiedy: 25 listopada o godzinie 9:30

Zachęcamy do rejestracji

act BSWW legal & tax doradza Invesco Real Estate przy zawarciu umowy najmu z LUX MED Sp. z o.o.

Zespół Nieruchomości act BSWW legal & tax odpowiadał za kompleksowe doradztwo prawne w procesie negocjacji i zawarcia umowy najmu. Negocjacje dotyczyły prawie 500 mkw powierzchni biurowej zlokalizowanej w kompleksie Plac Unii, przy ulicy Puławskiej w Warszawie. Prestiżowy kompleks biurowy z pasażem handlowym składa się z trzech części połączonych szklanym dachem i oferuje ok. 58 000 mkw. powierzchni do wynajęcia oraz 800 miejsc parkingowych.

Grupa LUX MED jest liderem rynku prywatnych usług zdrowotnych w Polsce oraz częścią międzynarodowej grupy BUPA, która działa jako ubezpieczyciel i świadczeniodawca usług medycznych na całym świecie.

W negocjacjach umowy, Invesco Real Estate, doradzała Katarzyna Marzec oraz Alicja Sołtyszewska, Partnerzy w Kancelarii act BSWW legal & tax.

Zespół Nieruchomości kancelarii act BSWW legal & tax jest obecnie jednym z największych wśród kancelarii prawnych w Polsce. Prawnicy doradzają we wszelkiego rodzaju projektach w sektorze nieruchomości, ze szczególnym uwzględnieniem dużych projektów deweloperskich, komercyjnych i biurowych. Działają na rzecz szerokiego grona międzynarodowych, krajowych i regionalnych klientów, w tym deweloperów, właścicieli nieruchomości, inwestorów, wynajmujących i najemców.

act BSWW legal & tax doradza Moneguard 9 w nieruchomościowym projekcie joint venture.

Kancelaria act BSWW legal & tax doradzała spółce Moneguard 9 Sp. z o.o. w transakcji polegającej na utworzeniu ze Spółką Zachodnia Korporacja Finansowa Sp z o.o. joint venture w celu realizacji projektu nieruchomościowego w Kołobrzegu.

Planowana inwestycja ma polegać na budowie budynków lecznictwa uzdrowiskowego.

Doradztwo kancelarii obejmowało negocjacje umowy wspólników, nabycie udziałów w spółce, która ma realizować projekt oraz negocjacje dokumentów transakcyjnych a także doradztwo po zakończeniu transkacji.

Klientowi doradzali Marek Wojnar (partner zarządzający) oraz Marta Kosiedowska (partner) wspierani przez Marlenę Witkowską (starszy prawnik).

act BSWW legal & tax doradza wiodącym polskim i zagranicznym korporacjom oraz firmom inwestycyjnym w zakresie prawa handlowego oraz transakcji kapitałowych. Jako współzałożyciel act legal, sieci zrzeszającej wiodące niezależne firmy doradztwa prawnego, kancelaria uczestniczy w transgranicznych projektach prowadzonych przez międzynarodowe grupy ekspertów, doradzających w sprawach handlowych i korporacyjnych.

Jak kryzys energetyczny wpłynie na najem nieruchomości komercyjnych?

Czy wzrost cen przyczni się do zwiekszenia liczby sporów pomiędzy wynajmującymi i najemcami? Jak się przygotować? 

Na te pytania odpowiadają Marta Kosiedowska i Marek Miszkiel, partnerzy kancelarii, w najnowszym artykule dla PropertyNews.pl.

Zachęcamy do lektury

Marta Kosiedowska specjalizuje się w prawie obrotu nieruchomościami oraz fuzjach i przejęciach. Posiada bogate doświadczenie w zakresie transakcji na rynku nieruchomości jak reprezentuje wynajmujących w procesach komercjalizacji budynków biurowych klasy A oraz centrów logistycznych. Doradzała m.in. Kulczyk Silverstein Properties, Immobel Group, PATRIZIA oraz spółkom z grupy Europolis (CA IMMO). Obecnie wspiera Mapletree w zakresie umów najmu oraz zarządzania portfelem nieruchomości.

Marek Miszkiel nowym szefem praktyki

Marek Miszkiel specjalizuje się w  sporach gospodarczych oraz postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Doradza przede wszystkim przedsiębiorcom, ze szczególnym uwzględnieniem branży budowlanej i inwestycyjnej. Wspiera klientów w sporach gospodarczych zarówno na etapie przedsądowym, jak i sądowym. Jest zaangażowany w prowadzenie sporów budowlanych zarówno dla Klientów z branży mieszkaniowej, galerii handlowych, jak i projektów infrastrukturalnych.

act BSWW legal & tax doradzała YIT Polska przy nabyciu licznych gruntów pod inwestycje mieszkaniowe w Polsce.

Kancelaria act BSWW legal & tax doradzała największemu fińskiemu deweloperowi obecnemu na polskim rynku przy nabyciu gruntów pod inwestycje mieszkaniowe w Warszawie, Krakowie oraz Gdańsku. Zakup gruntów zwiększył bank ziemi dewelopera o ponad 80 tys. mkw. Ekspansja na terenie Polski jest wynikiem decyzji dewelopera o zaprzestaniu działalności na terenie Rosji.

Zespół nieruchomości zapewnił kompleksowe doradztwo prawne na rzecz kupującego przy licznych transakcjach tj. w zakresie sporządzenia dokumentacji transakcyjnych (umów sprzedaży oraz dokumentacji towarzyszącej), a także podczas przeprowadzenia badań due diligence nabywanych nieruchomości. Doradztwo obejmowało również negocjacje oraz wsparcie podczas finalizacji inwestycji.

Jest nam niezwykle miło, że możemy towarzyszyć YIT w ich dynamicznym rozwoju na terenie Polski. Nabyte grunty umożliwią realizację licznych inwestycji deweloperskich na terenie Warszawy, Gdańska i Krakowa, co znacznie powiększy portfolio oraz umocni pozycję YIT na polskim rynku. – skomentował Michał Wielhorski, Partner zarządzający w kancelarii act BSWW legal & tax.

Jak zawsze mogliśmy liczyć na wsparcie Michała Wielhorskiego i jego zespołu z kancelarii act BSWW legal & tax. Ich wiedza, doświadczenie oraz znajomość rynku okazały się nieocenione w trakcie wszystkich inwestycji. – skomentował Tomasz Konarski, prezes YIT Polska

Projekty były realizowane przez Michała Wielhorskiego (Partner zarządzający) oraz Mateusza Prokopiuka (Partner). Za badania due diligence odpowiadał Michał Sołtyszewski (Partner).

YIT jest największym deweloperem w Finlandii, obecnym w 9 krajach i jedną z najbardziej znaczących firm budowlanych w Europie Północnej. W Polsce YIT obecny jest od 2015 roku. Koncern YIT specjalizuje się w projektowaniu i budowaniu mieszkań, lokali biurowych oraz całych przestrzeni.

Zespół kancelarii act BSWW legal & tax liczy ponad 100 specjalistów, w tym ponad 70 prawników. Tworzą go adwokaci, radcowie prawni, doradcy podatkowi oraz księgowi, doradzający Klientom z różnych sektorów gospodarki. Kancelaria od blisko 20 lat buduje swoją reputację wśród polskich i zagranicznych Klientów, prowadząc bieżącą obsługę podmiotów gospodarczych oraz doradzając przy prestiżowych transakcjach i złożonych postępowaniach sądowych. act BSWW legal & jest jednym z członków-założycieli act legal – europejskiej sieci kancelarii prawnych działających w 10 krajach. act legal to blisko 400 prawników, doradców podatkowych i ekspertów biznesowych.

Cykl alertów prawnych: Kodeks spółek handlowych

Nowelizacja przepisów dotyczących kadencji oraz mandatu członków organów w spółkach kapitałowych

Nowe regulacje holdingów w polskim prawie już od 13.10.22 r.


Prezentujemy Państwu ostatni artykuł z cyklu publikacji poświęconych nowelizacji Kodeksu spółek handlowych, mających na celu przybliżenie nowych regulacji prawnych.

Zachęcamy do zapoznania się zarówno z niniejszą publikacją jak i ze wcześniejszymi następującymi opracowaniami:

Tytułem przypomnienia wskazujemy, iż już dzisiaj (to jest 13 października 2022 roku), na mocy ustawy z 9 lutego 2022 roku o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, wchodzi życie jedna z największych dotychczasowych nowelizacji Kodeksu spółek handlowych („Ustawa Nowelizująca”).

Ten artykuł poświęcony jest kwestii kadencji oraz mandatu członków organów w spółkach kapitałowych. Wygaśnięcie mandatu członka organu spółki kapitałowej stanowiło w ostatnich latach przedmiot licznych wypowiedzi przedstawicieli doktryny i stało się przedmiotem wielu orzeczeń sądowych.

W praktyce wyjątkowo problematyczna okazała się kwestia ustalenia momentu wygaśnięcia mandatu     w związku z upływem kadencji. W ramach niniejszej publikacji omówione zostaną następujące zagadnienia:

(I) Jaka jest różnica między kadencją a mandatem?

(II) Czy okres sprawowania kadencji pokrywa się z okresem trwania mandatu?

(III) Kiedy wygasa mandat członka organu w spółce kapitałowej, a kiedy wygasa kadencja członka organu w spółce kapitałowej?

(IV) Czy i jak umowa spółki może regulować kwestię wygaśnięcia kadencji/mandatu?

(V) Jak należy rozumieć pełny rok obrotowy?

(VI) Jak do czasu wejścia w życie przepisów Ustawy Nowelizacyjnej obliczano kadencję oraz mandat członka organu w spółce kapitałowej?

(VII) Jak przepisy Ustawy Nowelizującej wpłyną na obliczanie kadencji oraz mandatu członka organu w spółce kapitałowej?

Jaka jest różnica między kadencja a mandatem?

Mimo, że w wielu sytuacjach terminy kadencja oraz mandat używane są zamiennie, pojęcia te nie są tożsame, wbrew temu, iż dotyczą tej samej czynności jaką jest pełnienie obowiązków i wykonywanie praw członków organów w spółkach kapitałowych to jest członka zarządu, rady nadzorczej czy też komisji rewizyjnej.

Odmienność wskazanych pojęć akcentuje sam ustawodawca w przepisach Kodeksu spółek handlowych, tytułem przykładu w art. 202 § 3 prawodawca wskazuje, iż w sytuacji, gdy umowa spółki przewiduje, że członków zarządu powołuje się na okres wspólnej kadencji, mandat członka zarządu powołanego przed upływem danej kadencji zarządu wygasa równocześnie z wygaśnięciem mandatów pozostałych członków zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Analogiczny przepis można znaleźć również w dziale dedykowanym spółce akcyjnej w Kodeksie spółek handlowych.

Warto nadmienić, że – tak jak wskazano powyżej – zarówno kadencja jak i mandat w spółkach kapitałowych dotyczą członków zarządu, rady nadzorczej i komisji rewizyjnej, natomiast nie odnoszą się do zgromadzenia wspólników, prokurentów, pełnomocników, likwidatorów i innych przedstawicieli spółki[i].

Kadencja

Kadencja oznacza – zazwyczaj ustalony w umowie spółki – czas, na jaki dana osoba została powołana odpowiednio do zarządu spółki, rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej, przy czym umowa spółki może nie zawierać żadnych postanowień w zakresie kadencji. Wskazany termin ma charakter techniczo-prawny.

Mandat

Mandat członka organu spółki kapitałowej jest nierozerwalnie związany z umocowaniem danej osoby do pełnienia funkcji członka organu spółki kapitałowej, wobec czego mandat jest pewnego rodzaju upoważnieniem do pełnienia obowiązków i wykonywania praw odpowiednio członka zarządu, rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej[ii].

Czy okres sprawowania kadencji pokrywa się z okresem trwania mandatu?

W praktyce znaczący problem stanowi kwestia, iż okres sprawowania kadencji przez członków organów spółki kapitałowej często nie pokrywa się z okresem pełnienia przez nich funkcji w organie tejże spółki, to jest w pewnych przypadkach mandat może przekroczyć długość kadencji, a niekiedy mandat może być krótszy od kadencji. Warto zaznaczyć, iż większość przedstawicieli doktryny wskazuje, iż relacja pomiędzy kadencją a mandatem w aspekcie czasowym oparta jest na założeniu, że chwila wygaśnięcia mandatu nie musi być tożsama z upływem kadencji, ponieważ mandat może przysługiwać pomimo upływu kadencji[iii].

Reasumując powyższe kadencja ma charakter techniczo-prawny, bowiem określa ramy czasowe pełnienia funkcji w organach spółki, natomiast mandat stanowi upoważnienie do pełnienie funkcji w organach spółki kapitałowej. Wobec czego rozpoczęcie kadencji będzie każdorazowo wiązało się z uzyskaniem mandatu. Zakończenie pełnienia funkcji natomiast jest nierozerwalnie związane z chwilą utraty mandatu. W praktyce oznacza to, że członek organu spółki kapitałowej posiadający mandat jest uprawniony do realizacji wszelkich uprawnień członka organu tejże spółki mimo upływu kadencji, na którą został powołany.

Kiedy wygasa mandat członka organu w spółce kapitałowej, a kiedy wygasa kadencja członka organu w spółce kapitałowej? Czy i jak umowa spółki może regulować kwestię wygaśnięcia kadencji/mandatu?

Przepisy Kodeksu spółek handlowych dotyczące kadencji oraz mandatu mają charakter dyspozytywny, co oznacza, iż kwestie dotyczące kadencji i mandatu mogą zostać przez strony szczegółowo uregulowane w umowie spółki, wyłączając lub modyfikując zastosowanie przepisów Kodeksu spółek handlowych. Umowa spółki może nie zawierać żadnych postanowień w zakresie kadencji i wówczas zastosowanie znajdą regulacje ustawowe.

Zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych, w braku odmiennych regulacji w umowie spółki, w zakresie członka zarządu, rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej zarówno w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jak i w spółce akcyjnej:

  • w przypadku powołania członka organu spółki kapitałowej na okres roku, jak również w przypadku braku oznaczenia kadencji w umowie spółki, mandat członka organu spółki kapitałowej wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka organu spółki kapitałowej;
  • w przypadku powołania członka organu spółki kapitałowej na okres dłuższy niż rok, mandat członka organu spółki kapitałowej wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka organu spółki kapitałowej.

Wyżej wymienione regulacje odwołują się do pełnego roku obrotowego pełnienia funkcji. Przepisy Ustawy o rachunkowości definiują pojęcie roku obrotowego jako rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych. W powołanej ustawie wskazano również, że rok obrotowy lub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzono jednostkę.

Nie zawsze rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, ponadto członek organu może zostać powołany na początku roku obrotowego, w trakcie jego trwania bądź też na końcu.

Z uwagi na to, że upływ kadencji nie jest nierozerwalnie połączony z wygaśnięciem mandatu, a przedstawiciele doktryny różnie definiują pojęcie pełnego roku obrotowego pełnienia funkcji, określenie momentu wygaśnięcia mandatu członka organu w spółce kapitałowej w praktyce stanowi stosunkowo skomplikowane zagadnienie.

Na przestrzeni lat w doktrynie oraz judykaturze wyodrębniły się dwa stanowiska w zakresie momentu wygaśnięcia mandatu członka organu w spółce kapitałowej, to jest koncepcja redukcyjna oraz koncepcja prolongacyjna.

Koncepcja redukcyjna zakłada, że kadencję należy obliczać według pełnych lat obrotowych, wobec czego nie ma podstaw do przedłużenia tego okresu o jeden rok. Natomiast zgodnie z koncepcją prolongacyjną okres kadencji jest liczony w latach od dnia powołania, przy czym ostatni rok urzędowania członka organu w spółce kapitałowej musi być pełnym rokiem obrotowym, wobec czego ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka organu w spółce kapitałowej oznacza cały rok kalendarzowy, w którym dany członek sprawował swoją funkcję (choćby przez jego część).

Powyżej wskazane wątpliwości zauważył również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 listopada 2016 r. (sygn. akt: III CZP 72/16), gdzie zaprezentowano stanowisko, zgodnie z którym ostatni pełny rok obrotowy, w rozumieniu przepisu art. 369 § 4 w związku z art. 386 § 2 Kodeksu spółek handlowych, jest to ostatni rok obrotowy, który rozpoczął się w czasie trwania kadencji członka rady nadzorczej spółki akcyjnej. Tym samym Sąd Najwyższy w przedmiotowej uchwale wypowiedział się za stosowaniem koncepcji prolongacyjnej.

Jak przepisy Ustawy Nowelizującej wpłyną na obliczanie oraz mandat członka organu w spółce kapitałowej?

Na mocy Ustawy Nowelizującej prawodawca precyzuje, że kadencję członka organu w spółce kapitałowej oblicza się w pełnych latach obrotowych, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Mimo, iż wprowadzona zmiana nie jest obszerna, to rozwieje wiele powstałych w doktrynie i judykaturze wątpliwości w zakresie momentu wygaśnięcia członka organu w spółce kapitałowej. W ramach Ustawy Nowelizującej ustawodawca odzwierciedlił w treści przepisu prezentowaną powyżej koncepcję prolongacyjną.

Przykładowo, dzięki wprowadzonej regulacji nie będzie ulegało wątpliwości, że mandat członka organu spółki kapitałowej powołanego dnia 1 czerwca 2021 r. na dwuletnią kadencję, w spółce, której rok obrotowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym, wygaśnie z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok obrotowy 2023. Na kadencję będą się bowiem składały pełne lata obrotowe: 2022 i 2023.

Aby uniknąć wątpliwości co do wpływu Ustawy Nowelizującej na mandaty członków organu spółek kapitałowych istniejące w chwili wejścia w życie ustawy, przepis przejściowy Ustawy Nowelizującej przesądza o stosowaniu w tym zakresie znowelizowanych przepisów Kodeksu spółek handlowych.

Podsumowanie

Mając na uwadze, że ustalenie momentu wygaśnięcia mandatu członka organu spółki kapitałowej stanowiło w praktyce wyjątkowo problematyczną kwestię oraz pozostawało przedmiotem licznych wypowiedzi przedstawicieli doktryny oraz orzeczeń sądowych, które odnosiły się do dwóch odmiennych koncepcji w zakresie określenia momentu wygaśnięcia mandatu, w ocenie autorów niniejszego artykułu wprowadzoną na mocy Ustawy Nowelizującej zmianę należy ocenić z aprobatą, jako wyjaśniającą powyższe wątpliwości.

W myśl zasady stanowiącej, iż „Nie należy mnożyć bytów ponad potrzebę” (Entia non sunt multiplicanda praeter necessitatem) oraz niezależnie od słuszności argumentów wskazywanych zarówno przez zwolenników jak i oponentów wyżej przestawionych koncepcji prolongacyjnej oraz koncepcji redukcyjnej, należy wskazać, iż wprowadzona zmiana ujednolici sposób określenia wygaśnięcia mandatu członka organu spółki kapitałowej, oraz w konsekwencji wpłynie na bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. Nieprawidłowe określenie momentu wygaśnięcia mandatu członka organu w spółce kapitałowej (do czego w praktyce niejednokrotnie mogło dochodzić z uwagi na brak precyzyjnych przepisów w tym zakresie) może mieć wpływ na ważność podejmowanych przez członka organu czynności w imieniu spółki, bądź skutkować obarczeniem sankcją nieważności uchwał podejmowanych przez taki organ, bądź w kwalifikowanej postaci również uznaniem za nieistniejącą uchwałę podjętą przez osoby niebędącą członkami organu.

[i] Por. A. Kidyba [w:] M. Dumkiewicz, A. Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 1-300 Kodeksu spółek handlowych, LEX/el. 2022, art. 202.
[ii] Por. A. Kidyba [w:] M. Dumkiewicz, A. Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 1-300 Kodeksu spółek handlowych, LEX/el. 2022, art. 202.
[iii] Uchwała Sądu Najwyższego z 24.11.2016 r., III CZP 72/16.

Jeśli potrzebowaliby Państwo pogłębić temat dotyczący zmian w kodeksie spółek handlowych, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami i autorami niniejszej publikacji:

 

 

Cykl alertów prawnych: Kodeks spółek handlowych

Warto przyjrzeć się statutom i umowom spółek

Nowe regulacje holdingów w polskim prawie już od 13.10.22 r.


Ustawa z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw („Ustawa Nowelizująca”) wprowadziła do Kodeksu handlowego regulacje dotyczące w szczególności grup spółek oraz nowych zasad funkcjonowania rad nadzorczych i zarządów. O nowych regulacjach holdingów w polskim prawie oraz zmianach w zasadach odpowiedzialności spółek i członków ich organów pisaliśmy szczegółowo w osobnych artykułach opublikowanych w ramach cyklu artykułów poświęconych nowelizacji Kodeksu spółek handlowych.

Wraz z wprowadzanymi zmianami nowe przepisy pozostawiają spółkom, a w zasadzie zgromadzeniom wspólników i walnym zgromadzeniom akcjonariuszy spółek, pewien luz decyzyjny pozwalający na modyfikacje (w zakresie określonym w ustawie) wybranych reguł funkcjonowania grup spółek oraz ich organów na gruncie statutów i umów spółek.

Przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia spółki dominującej  

Możliwość wydawania przez spółkę dominującą wiążących poleceń w stosunku do spółek zależnych stanowi podstawową instytucję prawną, zapewniającą spółce dominującej sprawne zarządzanie grupą spółek. Zgodnie z nowymi przepisami, po otrzymaniu wiążącego polecenia zarząd spółki zależnej zobowiązany jest do podjęcia uchwały, w której podejmuje decyzję o wykonaniu bądź odmowie wykonania wiążącego polecenia. Zarząd spółki zależnej nie dysponuje jednak uprawnieniem do swobodnej oceny otrzymanego polecenia spółki dominującej – jego wiążący charakter przekłada się bowiem na to, że odmowa wykonania polecenia może nastąpić wyłącznie w ściśle określonych przypadkach.

Podstawową przesłanką uprawniającą i jednocześnie obligującą do odmowy wykonania wiążącego polecenia jest sytuacja, w której wykonanie wiążącego polecenia przez spółkę zależną doprowadziłoby do jej niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością.

Ponadto spółka zależna, która nie jest spółką jednoosobową (tj. w której spółka dominująca nie jest jedynym wspólnikiem bądź akcjonariuszem) powinna odmówić wykonania polecenia jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek w okresie dwóch lat, licząc od dnia, w którym nastąpi zdarzenie wyrządzające szkodę. Co istotne, w przeciwieństwie do pierwszej przesłanki odmowy wykonania polecenia związanej z ryzykiem niewypłacalności spółki zależnej, powyższa przesłanka może zostać zmodyfikowana w statucie lub umowie spółki zależnej.

Ponadto organy stanowiące spółek zależnych mogą wprowadzić do umów bądź statutów spółek dodatkowe przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia. Skuteczność uchwały o zmianie umowy albo statutu spółki zależnej wprowadzającej dodatkowe przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia zależy jednak od odkupienia przez spółkę dominującą udziałów albo akcji tych wspólników albo akcjonariuszy spółki zależnej, którzy nie zgadzają się na zmianę i złożyli spółce dominującej odpowiednie żądanie.

Obowiązek rady nadzorczej sprawowania nadzoru nad realizacją interesu grupy spółek przez spółkę zależną

Nowe przepisy Kodeksu spółek handlowych wprowadzają znaczne rozszerzenie uprawnień i obowiązków rad nadzorczych spółek dominujących – rozszerzeniu ulega bowiem katalog zadań rad nadzorczych takich spółek w zakresie sprawowania stałego nadzoru nad realizacją interesu grupy spółek przez każdą ze spółek zależnych. W szczególności rada nadzorcza spółki dominującej uzyskuje uprawnienia do żądania od zarządu spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek udostępnienia ksiąg i dokumentów oraz udzielenia informacji w celu sprawowania nadzoru. Co istotne, w przypadku gdy umowa spółki dominującej nie przewiduje ustanowienia rady nadzorczej, powyższe kompetencje rady nadzorczej wykonuje zarząd spółki dominującej.

Ustawa Nowelizująca przewiduje także możliwość zwolnienia rady nadzorczej (lub w przypadku jej braku – zarządu) spółki dominującej lub modyfikacji jej uprawnień i obowiązków w powyższym zakresie, jednakże wymaga to podjęcia konkretnych działań po stronie spółki dominującej oraz wprowadzenia zmian do umowy lub statutu, które uregulują kompetencję rady nadzorczej w odmienny sposób.

Doradca rady nadzorczej

Kolejną zmianą, która zostaje wprowadzona Ustawą Nowelizującą jest możliwość przyznania radzie nadzorczej w statucie lub umowie spółki uprawnienia do wyboru doradcy rady nadzorczej w celu zbadania na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku, bądź też w celu przygotowania określonych analiz oraz opinii. W przypadku wprowadzenia takich kompetencji do statutu lub umowy spółki rada nadzorcza, niezależnie od stanowiska zarządu, będzie uprawniona do samodzielnego zawarcia umowy z doradcą w imieniu i na rzecz spółki. Z kolei zarząd zobowiązany będzie do zapewnienia takiemu doradcy dostępu do dokumentów spółki i udzielania mu żądanych informacji. Warto zaznaczyć, że instytucja doradcy rady nadzorczej dotyczy wszystkich spółek (nie tylko tych, które uczestniczą w grupie spółek).

Zmiany w umowach i statutach spółek zależnych

Rozważenia wymaga również wprowadzenie zmian do umów bądź statutów spółek zależnych. W szczególności Ustawa Nowelizująca wprowadza możliwość rozszerzenia uprawnienia spółki dominującej do przymusowego wykupu udziałów lub akcji wspólników albo akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej należącej do grupy spółek. Podstawowa regulacja wynikająca z nowych przepisów Kodeksu spółek handlowych wprowadza możliwość podjęcia przez zgromadzenie wspólników bądź walne zgromadzenie akcjonariuszy spółki zależnej uchwały o przymusowym wykupie wspólników lub akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 10% kapitału zakładowego przez spółkę dominującą, która reprezentuje bezpośrednio co najmniej 90% kapitału zakładowego, jednakże umowa lub statut spółki zależnej może przewidywać, że powyższe uprawnienie będzie przysługiwało także spółce dominującej, która bezpośrednio lub pośrednio reprezentuje w spółce zależnej co najmniej 75% tego kapitału.

Ponadto statut lub umowa spółki zależnej może przewidywać ograniczenie zakresu uprawnienia przysługującego udziałowcom spółki zależnej do żądania przeprowadzenia badania rachunkowości i działalności grupy spółek. W przypadku braku odmiennych postanowień statutu lub umowy spółki w tym zakresie, mniejszościowi udziałowcy spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek reprezentujący co najmniej 10% kapitału zakładowego będą mogli zwrócić się do sądu rejestrowego z wnioskiem o wyznaczenie firmy audytorskiej w celu zbadania rachunkowości oraz działalności grupy spółek.

Zakończenie

Utworzenie grupy spółek oraz modyfikacja bądź wyłączenie niektórych obowiązków i uprawnień w granicach zakreślonych przez nowe przepisy może ułatwić uregulowanie relacji pomiędzy podmiotami, które już dziś funkcjonują w ramach grup kapitałowych. Uprawnienia samej spółki dominującej, jak i jej organów względem spółek zależnych, będą miały szczególnie doniosłe znaczenie w przypadku grup kapitałowych o zróżnicowanej strukturze właścicielskiej, w których pozostali wspólnicy mniejszościowi wywierają lub dążą do wywierania wpływu na ich funkcjonowanie.

Uprawnienie spółek dominujących do wydawania wiążących poleceń wraz z uprawnieniami nadzorczymi względem spółek zależnych mogą wspomagać podział i koordynację działań wewnątrz grupy spółek oraz ograniczać ryzyko niesubordynacji poszczególnych spółek w stosunku działań podejmowanych w interesie ekonomicznym całej grupy spółek, nawet gdy podejmowane decyzje nie są najkorzystniejsze z perspektywy partykularnego interesu spółki zależnej. Z drugiej strony konsekwencją dodatkowych uprawnienia spółki dominującej jest przyjęcie przez nią odpowiedzialności względem spółki zależnej, jej wspólników i wierzycieli za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia.

Biorąc pod uwagę fakt, że już w dotychczasowym stanie prawnym częstą praktyką w grupach kapitałowych jest wydawanie poleceń spółkom zależnym przez spółki dominujące, należy rozważyć czy obecne mechanizmy kontroli nad spółkami zależnymi są efektywne i wystarczające z punktu widzenia realizacji interesu grupy kapitałowej. Oceny wymaga również poziom ryzyka związanego z przyjęciem przez spółkę dominującą odpowiedzialności za szkodę spowodowaną wykonaniem wiążącego polecenia.

Warto mieć również na uwadze, że utworzenie grupy spółek nie ogranicza dotychczas stosowanych przez spółki dominujące nieformalnych narzędzi kontroli nad spółkami zależnymi, ale wprowadza nowe, dodatkowe rozwiązania, które regulują dotychczasową praktykę od strony prawnej. Spółki dominujące w grupie spółek będą miały zatem każdorazowo wybór, czy pozostać przy dotychczasowych narzędziach kontroli, czy też wydać spółce zależnej wiążące polecenie – tym bardziej, że nowe regulacje wprowadzają dosyć sformalizowany tryb wydawania wiążących poleceń, który niekiedy może okazać się nieadekwatny do dynamiki sytuacji i konieczności szybkiego podjęcia decyzji.

W każdym przypadku, w którym dochodzi do utworzenia grupy spółek, organy stanowiące spółek  uczestniczących w grupie powinny rozważyć wprowadzenie odpowiednich zmian w umowach albo statutach spółek– tak, aby dostosować zasady funkcjonowania grupy do własnych potrzeb.


Jeśli potrzebowaliby Państwo pogłębić temat dotyczący zmian w kodeksie spółek handlowych, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami i autorami niniejszej publikacji:

 

Cykl alertów prawnych: Kodeks spółek handlowych

Prawo holdingowe – odpowiedzialność

Nowe regulacje holdingów w polskim prawie już od 13.10.22 r.


Prawo holdingowe – odpowiedzialność

Ustawa z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw („Ustawa Nowelizująca”) wprowadza do Kodeksu spółek handlowych instytucję prawną jaką jest „grupa spółek” oraz szereg związanych z nią nowych regulacji. O grupie spółek i zasadach jej funkcjonowania pisaliśmy szczegółowo w osobnym artykule opublikowanym w ramach niniejszego cyklu artykułów poświęconych nowelizacji Kodeksu spółek handlowych.

Nowe przepisy wprowadzają istotne modyfikacje w zakresie odpowiedzialności członków zarządu i innych organów (i to nie tylko w odniesieniu do grupy spółek), a także regulują kwestie odpowiedzialności spółki dominującej względem spółek zależnych, ich wspólników mniejszościowych oraz wierzycieli.

Odpowiedzialność członków organów spółek kapitałowych

Zgodnie z dotychczasowymi przepisami członkowie zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidatorzy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponoszą winy. Podobne unormowania Kodeks spółek handlowych przewiduje na gruncie przepisów dotyczących prostej spółki akcyjnej oraz spółki akcyjnej.

Ogólna zasada pozostaje niezmienna również po wejściu w życie Ustawy Nowelizującej – członkowie organów spółek kapitałowych mogą ponosić względem spółki odpowiedzialność za swoje działania i zaniechania, zgodnie z ogólnymi zasadami prawa cywilnego.

Ustawa Nowelizująca wprowadza w zakresie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej tak zwaną zasadę business judgement rule, która wyłącza odpowiedzialność cywilną członków organów spółek kapitałowych za szkodę wyrządzoną spółce, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działali oni w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny. Analogiczny przepis do tej pory obowiązywał w zakresie prostej spółki akcyjnej, co oznacza, że Ustawa Nowelizująca ujednolica zasady odpowiedzialności dla wszystkich spółek kapitałowych.

Warto dodać, że przepisy dotyczące działania w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego stanowią skodyfikowanie poglądów wyrażanych do tej pory w doktrynie i orzecznictwie.

Powyższa zmiana to nie jedyna modyfikacja odpowiedzialności członków zarządu i innych organów spółek kapitałowych. Kolejna z nich dotyczy wyżej wspomnianej instytucji grupy spółek. Nowy przepis art. 215 § 1 Kodeksu spółek handlowych stanowi, że członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator spółki zależnej nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia, w tym na podstawie art. 293, art. 300125 i art. 483 Kodeksu spółek handlowych (czyli omówionych wyżej przepisów odnoszących się do ogólnych zasad odpowiedzialności członków organów odpowiednio w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, prostej spółce akcyjnej oraz spółce akcyjnej). Co więcej, wyłączenie odpowiedzialności stosuje się odpowiednio do członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i likwidatora spółki dominującej działających w interesie grupy spółek.

Naturalną konsekwencją ograniczenia odpowiedzialności członków organów spółek zależnych uczestniczących w grupie spółek za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia jest przeniesienie ciężaru odpowiedzialności na członków organów zarządzających i nadzorczych spółek dominujących. Mowa tu w szczególności o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia przez spółkę zależną w sytuacji, gdy polecenie spółki dominującej pozostaje w sprzeczności nie tylko z partykularnym interesem spółki zależnej, ale również z interesem całej grupy spółek. W takiej sytuacji, pomimo faktu, że przepisy nie przewidują bezpośredniej odpowiedzialności członków organów spółek dominujących w stosunku do spółek zależnych, takie osoby mogą ponosić odpowiedzialność w stosunku do spółki dominującej na zasadach ogólnych, w tym z uwzględnieniem opisanej powyżej zasady business judgement rule.

Celem powyższych przepisów jest ochrona w szczególności zarządów spółek zależnych, którzy wykonując wiążące polecenie spółki dominującej działaliby ze szkodą dla zarządzanej przez siebie spółki. Podobnie, ochrona obejmuje również członków organów spółek dominujących działających nie w partykularnym interesie spółki dominującej, lecz w interesie grupy spółek.

Co istotne, powyższe ograniczenia dotyczące odpowiedzialności organów spółek zależnych nie znajdą zastosowania w przypadku organów spółek publicznych oraz spółek objętych nadzorem nad rynkiem finansowym w rozumieniu ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym – spółki takie mogą bowiem występować w grupie spółek jedynie w roli spółki dominującej.

Warto zaznaczyć, że przepis art. 215 Kodeksu spółek handlowych nie wyłącza odpowiedzialności administracyjnoprawnej członków organów (na co uwagę zwraca projektodawca w uzasadnieniu projektu Ustawy Nowelizującej), a także – jak się wydaje – odpowiedzialności karnej członków organów wykonujących wiążące polecenie.

Odpowiedzialność spółki dominującej względem spółki zależnej

Instytucja wiążących poleceń w swojej istocie przewiduje, że następstwem wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia może być powstanie po jej strony szkody. Elementem formalnym wiążącego polecenia wydawanego przez spółkę dominującą powinien być m. in. opis spodziewanych korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania wiążącego polecenia (o ile występują), a także przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania wiążącego polecenia.

Ustawa Nowelizująca przewiduje, że spółka dominująca będzie odpowiadać wobec spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek za szkodę, która została wyrządzona wykonaniem wiążącego polecenia i która nie została naprawiona w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu, chyba że nie ponosi winy. Odpowiedzialność spółki dominującej ustala się z uwzględnieniem obowiązku lojalności wobec spółki zależnej podczas wydawania i wykonania wiążącego polecenia.

Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej spółki dominującej względem spółki zależnej będzie zatem:

  1. wykonanie wiążącego polecenia przez spółkę zależną (przy czym oczywiście takie polecenie musi spełniać wszystkie przesłanki określone w Ustawie Nowelizującej);
  2. powstanie po stronie spółki zależnej szkody;
  3. adekwatny związek przyczynowy pomiędzy wykonaniem wiążącego polecenia a szkodą;
  4. brak naprawienia szkody przez spółkę dominującą w terminie określonym w treści wiążącego polecenia.

Przesłanką odpowiedzialności spółki dominującej jest także jej wina, niemniej jednak tutaj ustawodawca wprowadza domniemanie winy spółki dominującej (a więc to sama spółka dominująca musiałaby wykazać w ewentualnym procesie, że nie ponosi winy).

Dodatkowa przesłanka odpowiedzialności dotyczy jednoosobowych spółek zależnych. Za szkodę wyrządzoną jednoosobowej spółce zależnej spółka dominująca odpowiada bowiem tylko jeżeli wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do niewypłacalności spółki zależnej.

Ustawa Nowelizująca przewiduje w zakresie odpowiedzialności względem spółki zależnej tak zwaną instytucję actio pro socio, która sprowadza się do tego, że jeżeli spółka zależna nie wytoczy powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej jej przez spółkę dominującą w terminie roku od dnia upływu terminu wskazanego w wiążącym poleceniu, każdy wspólnik albo akcjonariusz spółki zależnej może wytoczyć powództwo o naprawienie szkody wyrządzonej tej spółce.

Odpowiedzialność spółki dominującej względem wspólników mniejszościowych i wierzycieli spółki zależnej

Ustawodawca słusznie zauważył, że szkoda wynikająca z wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia może mieć wpływ nie tylko na majątek samej spółki zależnej, ale także pośrednio na wspólników mniejszościowych spółki zależnej i jej wierzycieli. Skoro bowiem spółka zależna może potencjalnie ponieść szkodę na skutek wykonania wiążącego polecenia, to może to wpłynąć na wartość udziałów posiadanych przez wspólnika mniejszościowego spółki zależnej albo na zaspokojenie roszczeń jej wierzycieli.

Zgodnie z Ustawą Nowelizującą, spółka dominująca, która na dzień wydania wiążącego polecenia spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek dysponuje, bezpośrednio lub pośrednio, większością głosów umożliwiającą podjęcie uchwały o uczestnictwie w grupie spółek oraz o zmianie umowy albo statutu tej spółki zależnej, odpowiada wobec wspólnika albo akcjonariusza tej spółki za obniżenie wartości przysługującego mu udziału albo akcji, jeżeli obniżenie było następstwem wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.

Ustawodawca wprowadza domniemanie, zgodnie z którym spółka dominująca dysponuje większością głosów umożliwiającą podjęcie uchwały o uczestnictwie w grupie spółek oraz o zmianie umowy albo statutu spółki zależnej, jeżeli bezpośrednio lub pośrednio reprezentuje w spółce zależnej co najmniej 75% kapitału zakładowego.

Kluczowe z punktu widzenia wspólnika mniejszościowego spółki zależnej dochodzącego naprawienia szkody względem spółki dominującej będzie zatem wykazanie w jaki sposób wartość posiadanych przez niego udziałów uległa zmianie na skutek wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia wydanego przez spółkę dominującą.

Jeśli chodzi o wierzycieli spółki zależnej, to będą mogli oni dochodzić odszkodowania od spółki dominującej w przypadku, w którym egzekucja przeciwko spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek okaże się bezskuteczna, chyba że spółka dominująca nie ponosi winy lub szkoda nie powstała w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.

Warto zwrócić uwagę na rozłożenie ciężaru dowodu w zakresie dochodzenia odpowiedzialności odszkodowawczej przez wierzyciela spółki zależnej. Wierzyciel musi udowodnić jedynie powstanie szkody (przy czym – co istotne – Ustawa Nowelizująca wprowadza domniemanie, że szkoda obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności wobec spółki zależnej) oraz bezskuteczność egzekucji prowadzonej przez niego względem spółki zależnej. To spółka dominująca będzie mogła się zwolnić z odpowiedzialności, wykazując, że nie ponosi winy lub że pomiędzy szkodą a wykonaniem przez spółkę zależną wiążącego polecenia nie było adekwatnego związku przyczynowego.

Wprowadzone domniemania z pewnością ułatwią dochodzenie odszkodowania wierzycielom spółki zależnej, przenosząc istotną część ciężaru dowodu na spółkę dominującą.

Zakończenie

W ocenie autorów niniejszego artykułu, pozytywnie należy ocenić wprowadzenie do Kodeksu spółek handlowych zasady business judgement rule, jako wyznaczającej granice staranności członków organów spółek kapitałowych.

Praktyka rynkowa pokaże na ile instytucja grupy spółek okaże się atrakcyjna dla uczestników obrotu gospodarczego, a tym samym na ile określone w przepisach Ustawy Nowelizującej zasady odpowiedzialności spółki dominującej w grupie będą faktycznie stosowane w praktyce.

 


Jeśli potrzebowaliby Państwo pogłębić temat dotyczący zmian w kodeksie spółek handlowych, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami i autorami niniejszej publikacji:

 

 

 

 

Naruszenie terminu zwołania zgromadzenia obligatariuszy a nieważność uchwał

Czyli nieoczywisty proces sądowy


Kancelaria act BSWW legal & tax reprezentowała ostatnio obligatariuszy instytucjonalnych jako powodów w serii procesów o stwierdzenie nieważności, ewentualnie uchylenie uchwał zgromadzenia obligatariuszy.

Po ponad roku prowadzenia postępowania i kilku kolejnych pozwach, sprawy zakończyły się polubownie, gdy jedna z nich była już na etapie skargi kasacyjnej.

Podczas prowadzenia procesów spotkaliśmy się z kilkoma ciekawymi zagadnieniami prawnymi, z których część z pewnością mogłyby stanowić przedmiot rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego.

Powodami byli obligatariusze tzw. mniejszościowi, podczas gdy  większościowy pakiet obligacji objęty był przez podmioty będące jednocześnie akcjonariuszami emitenta. W naszej więc opinii wyraźny był konflikt interesów pomiędzy obligatariuszami mniejszościowymi i większościowymi. Ci ostatni mając całkowity wpływ na wynik głosowania na zgromadzeniach obligatariuszy przegłosowywali kolejne uchwały odraczające wielokrotnie termin wykupu obligacji oraz terminy przewidziane w licznych kowenantach bez żadnego wynagrodzenia przewidzianego dla obligatariuszy.

W ocenie obligatariuszy mniejszościowych było to działanie, przez które obligatariusze większościowi realizowali własne interesy, zewnętrzne względem wspólnych interesów obligatariuszy.

Powyższe w ocenie powodów wypełniało przesłanki art. 70 ust 1 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (dalej jako „ObligU”), zgodnie z którym uchwała zgromadzenia obligatariuszy, która rażąco narusza interesy obligatariuszy lub jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, może być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko emitentowi powództwa o uchylenie uchwały.

W przedmiotowym stanie faktycznym istotne było, że emitent z dużą dozą prawdopodobieństwa zagrożony był niewypłacalnością, a odraczanie terminów wykupu obligacji było wielokrotne. Z drugiej strony pozwany wskazywał, że przesuwanie terminów służyć ma restrukturyzacji emitenta, zapobieżeniu utracie przez niego płynności finansowej oraz umożliwieniu mu jak najbardziej korzystnej sprzedaży aktywów, co w dalszej perspektywie w zasadzie przysłuży się obligatariuszom. Wykazanie przesłanki rażącego naruszenia interesów obligatariuszy lub odpowiednio braku materializacji tej przesłanki stanowiło dla obydwu stron procesu duże wyzwanie dowodowe.

Żądaniem głównym pozwów było jednak stwierdzenie nieważności uchwał na podstawie art. 71 ust. 1 ObligU. Oparte było ono na błędzie proceduralnym przy zwoływaniu zgromadzenia obligatariuszy. Art. 51 ObligU wymaga, aby zgromadzenie obligatariuszy zwołane było przez ogłoszenie dokonane co najmniej na 21 dni przed terminem zgromadzenia. Powyższe należy rozumieć tak, że termin na zwołanie zgromadzenia zostaje zachowany, jeżeli kończy się najpóźniej z upływem dnia poprzedzającego wskazany w ogłoszeniu dzień odbycia zgromadzenia. Przykładowo, jeżeli ogłoszenie o zgromadzeniu obligatariuszy zamieszczamy w czwartek 1 września, to zgromadzenie może odbyć się najwcześniej dopiero w piątek 22 września (a nie w czwartek 21 września). Na pierwszy rzut oka może wydawać się to kontrowersyjne, ale należy zauważyć, że w przeciwnym razie obligatariusze nie mieliby pełnych 21 dni na zapoznanie się z porządkiem obrad i przygotowanie do zgromadzenia. W przedmiotowej sprawie ogłoszenie zostało opublikowane o dzień za późno. Fakt, iż wystąpił błąd proceduralny potwierdziły sądy obydwu instancji.

Kwestią budzącą wątpliwości było natomiast czy powyższe naruszenie ustawy wystarczy, aby stwierdzić nieważność uchwał podjętych na zgromadzeniu. Sądy wskazywały na konieczność zaistnienia tzw. kwalifikowanej sprzeczności z ustawą, rozumianej jako sprzeczność, której wyeliminowanie doprowadziłoby lub mogłoby doprowadzić do podjęcia uchwały innej treści – pomimo, iż taki wymóg nie wynika wprost z art. 71 ObligU. Sugerowały zatem odejście od literalnej wykładni przepisu i dodanie do niego nowej przesłanki, tj. wpływu naruszenia prawa na treść uchwały. Jest to pogląd zaczerpnięty z orzecznictwa dotyczącego zaskarżania uchwał zgromadzeń wspólników i walnych zgromadzeń w spółkach kapitałowych. Brak jest bowiem orzeczeń Sądu Najwyższego w powyższym zakresie odnoszących się bezpośrednio do zgromadzeń obligatariuszy.

Tymczasem zgodnie z poglądami doktryny w odniesieniu do zgromadzeń obligatariuszy można jedynie ostrożnie posiłkować się orzecznictwem dotyczącym walnych zgromadzeń i zgromadzeń wspólników spółek kapitałowych. W naszej ocenie niebezpieczne jest stosowanie w tym przypadku  orzecznictwa dotyczącego spółek wprost, a już w szczególności tam, gdzie miałoby dojść do odejścia od wykładni literalnej przepisu.

Zgromadzenie obligatariuszy to organ innego rodzaju niż zgromadzenie wspólników czy walne zgromadzenie akcjonariuszy. Obligatariusze nie są właścicielami emitenta, lecz jego wierzycielami. Obligacje stanowią szczególny instrument finansowy i różnią się znacznie od udziałów i akcji w spółkach. Związanych jest z nimi bardzo mało uprawnień, które można by określić mianem korporacyjnych, szczególnie w porównaniu do spółki z o.o., do której odnosi się duża część orzecznictwa. Wobec powyższego naruszenia istniejących uprawnień obligatariuszy są bardziej dotkliwe. Podczas procesów wykazaliśmy szereg różnic pomiędzy organami właścicielskimi spółek kapitałowych a zgromadzeniem obligatariuszy.

Skoro zgodnie z literalną treścią art. 71 ust. 1 ObligU nieważna jest każda uchwała sprzeczna z ustawą i nie ma dodatkowych warunków dotyczących skutków naruszeń dla treści uchwały, to w naszej ocenie nie należy takich dodatkowych warunków stawiać. Przyjęcie innej interpretacji ww. przepisu,  zachęcałaby wręcz do nieprzestrzegania prawa i łamania uzasadnionych praw obligatariuszy, w szczególności mniejszościowych, przy zwoływaniu i przeprowadzaniu  zgromadzeń, gdyż nie byłoby właściwej sankcji dla uchybień proceduralnych.

Niezależnie od powyższego w trakcie procesu wskazywaliśmy dodatkowo, iż naruszenie obowiązków informacyjnych związanych ze zwołaniem zgromadzenia obligatariuszy zaliczyć należy do tego rodzaju uchybień, które zawsze tj. w okolicznościach każdego konkretnego przypadku, są doniosłe z punktu widzenia treści podjętej uchwały, tzn. mogły mieć istotny wpływ na jej treść.

W prowadzonej przez nas sprawie, z uwagi na polubowne jej zakończenie, nie doszło w końcu do rozpoznania skargi kasacyjnej. Niemniej powyższa materia w naszej ocenie mogłaby stanowić przedmiot rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego, które pomogłoby wyznaczyć właściwy kierunek interpretacyjny.


Jeśli mieliby Państwo dodatkowe pytania, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami i autorami tekstu:

 

Piotr Smołuch

Adwokat / Partner zarządzający

+48 662 108 222

piotr.smoluch@actlegal-bsww.com

Barbara Szczepkowska

Radca prawny / Wspólnik / Doradca restrukturyzacyjny

+48 602 260 127

barbara.szczepkowska@actlegal-bsww.com

 

Marta Podskarbi

Adwokat / Starszy prawnik

+48 604 506 607

marta.podskarbi@actlegal-bsww.com

Nowy obowiązek zawiadomienia KNF o zamiarze przeprowadzenia oferty publicznej

Jak mają się do tego programy motywacyjne i czy można skorzystać z innego wyłączenia prospektowego?


Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom („Ustawa”), wprowadziła szereg zmian w przepisach regulujących rynek kapitałowy, w tym w zakresie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych („Ustawa o ofercie”).

W szczególności, w zakresie zmian, które weszły w życie 29 lipca 2022 r., zostały nałożone nowe obowiązki informacyjne na podmioty chcące przeprowadzić ofertę publiczną, w przedmiocie zawiadamiania Komisji Nadzoru Finansowego („KNF”) o zamiarze przeprowadzenia oferty publicznej na podstawie dokumentu ofertowego lub memorandum informacyjnego.

Obowiązek poinformowania KNF

Ustawa wprowadziła obowiązek zawiadomienia Komisji o zamiarze przeprowadzenia oferty publicznej nie później niż na 7 dni roboczych przed dniem udostępnienia dokumentu ofertowego, tj. wymóg poinformowania Komisji przez emitenta lub oferującego o zamiarze przeprowadzenia oferty publicznej, w wyniku której zakładane wpływy brutto wyniosą powyżej 100 tys. euro, ale poniżej 1 mln euro (art. 37a Ustawy o ofercie) albo memorandum informacyjnego, tj. wymóg poinformowania Komisji przez emitenta lub oferującego, na 7 dni roboczych przed dniem udostępnieniem memorandum informacyjnego, o zamiarze przeprowadzenia oferty publicznej, w wyniku której zakładane wpływy brutto wyniosą powyżej 1 mln euro, ale poniżej 2,5 mln euro, a już od 10 listopada 2023 roku poniżej podwyższonego progu 5 mln euro (art. 37b Ustawy o ofercie).

Komisja będzie zatem posiadać aktualne informacje o ofertach publicznych prowadzonych w oparciu o dokumenty i memoranda informacyjne.

W przypadku niedopełnienia powyższych obowiązków KNF może, na podstawie art. 96 ust. 1 podpunkt 1a), wydać decyzję o wykluczeniu papierów wartościowych z obrotu na rynku regulowanym lub alternatywnego systemu obrotu, jak i nałożyć karę pieniężną do wysokości 1 000 000 zł. Komisja posiada uprawnienie do zastosowania obu sankcji łącznie.

 Programy motywacyjne

Przedmiotowy obowiązek, będzie miał również znaczenie przy ofertach korzystających ze zwolnień prospektowych. Tytułem przykładu, jednym z wyłączeń, umożliwiających brak konieczności przygotowania prospektu, są pracownicze programy motywacyjne określone w art. 1 ust. 4 lit i) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2017/1129 („Rozporządzenie”), w zakresie których wymagane jest przygotowanie memorandum informacyjnego.

W związku z odpowiednim stosowaniem przepisów o memorandum informacyjnym do programów motywacyjnych (art. 39 w zw. z art. 37b ust. 2-6 Ustawy o ofercie), pracodawcy lub przedsiębiorstwa powiązane, które oferują lub przydzielają swoim obecnym lub byłym dyrektorom czy pracownikom papiery wartościowe, muszą mieć na uwadze, aby wypełnić nowy obowiązek informacyjny do zawiadomienia Komisji o zamiarze przeprowadzenia oferty na 7 dni przed publikacją memorandum.

Jednakże warto zastanowić się, czy w ogóle podlegają obowiązkowi sporządzenia memorandum informacyjnego i czy jest możliwość skorzystania z innego wyłączenia prospektowego.

W tym miejscu należy wskazać, iż nie każde przeprowadzenie programu motywacyjnego wymaga skorzystania z wyłączenia z art. 1 ust. 4 pkt i) Rozporządzenia, który pociąga za sobą obowiązek sporządzenia memorandum informacyjnego (art. 39 Ustawy o ofercie).

Korzystniejszym wyłączeniem może być natomiast art. 1 ust. 4 pkt b) Rozporządzenia, w przypadku gdy oferta skierowana będzie maksymalnie do 149 osób w okresie poprzednich 12 miesięcy.

W niniejszej sytuacji dochodzi do zwolnienia z obowiązku sporządzenia memorandum informacyjnego jak i innych dokumentów, co do których przepisy wymagają przedstawienia Komisji. W tym wypadku odchodzi również obowiązek zawiadamiania KNF o zamiarze przeprowadzenia oferty na 7 dni przed udostępnieniem dokumentu, będący przedmiotem niniejszego artykułu.


Jeśli potrzebowaliby Państwo pogłębić temat związany z przeprowadzeniem oferty publicznej, zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami i autorami niniejszej publikacji:

Piotr Wojnar

Adwokat / Partner Zarządzający

+48 602 660 610

piotr.wojnar@actlegal-bsww.com

Łukasz Świątek

Adwokat / Starszy prawnik

+48 504 763 762

lukasz.swiatek@actlegal-bsww.com  

Katarzyna Krzykwa

Adwokat / Starszy prawnik

+48 508 647 832

katarzyna.krzykwa@actlegal-bsww.com